Qirgʻiziston kelgusi yillarda 50 dan ortiq yangi GESlarni ishga tushirishni rejalashtirmoqda

Qirgʻizistonda elektr energiyasi tanqisligini bartaraf etish va energetik mustaqillikka erishishga qaratilgan keng qamrovli dastur amalga oshirilmoqda. Prezident Administratsiyasi vakili Dayirbek Orunbekovning ma'lum qilishicha, mamlakat o‘nlab yillar davomida 60-70 yil avval sovet davrida qurilgan Gidroelektrstansiyalarga tayanib kelgan. Ushbu infratuzilma oʻsib borayotgan talabni qondira olmay qolgani sababli uni yangilash zarur.

Orunbekovga koʻra, deyarli 30 yillik mustaqillik davrida yangi yirik generatsiya quvvatlari yaratilmagan. Ayni paytda aholi va iqtisodiyotning barqaror oʻsishi elektr energiyasiga boʻlgan talabni oshirdi. Natijada elektr energiyasi tanqisligi yuzaga keldi. Avvallari bu muammo qoʻshni mamlakatlardan qimmat narxda elektr sotib olish orqali hal qilingan, bu esa davlatni qarzdorlikka olib kelgan.

Yangi energetika strategiyasining asosiy loyihasi – 1860 MVt quvvatga ega “Qambar-Ota-1” GESi qurilishi boʻlishi kerak. U toʻliq ishga tushirilgandan soʻng, Qirgʻiziston nafaqat ichki ehtiyojlarni taʼminlay oladi, balki elektr energiyasi eksportchisiga aylanadi. Shu bilan birga, respublika boʻylab kichik va oʻrta GESlar ham faol qurilmoqda.

Joriy 2024-yilda mamlakatning turli viloyatlarida, jumladan Talas viloyatidagi 25 MVt quvvatli Bala-Saruu GESi kabi sakkizta yangi GES ishga tushirildi. Umuman olganda, joriy yilda ishga tushirilgan yangi obyektlarning umumiy quvvati 48,84 MVtni tashkil etdi. Joriy yilda ishlar davom etib, umumiy quvvati 41,29 MVt boʻlgan yana beshta GES, jumladan 18 MVt lik Qora-Koʻl GESi ishga tushirildi.

Yangi qurilishlar bilan birga, mavjud yirik GESlar ham rekonstruksiya qilinmoqda. Toʻqtogʻul GESida toʻrtta agregat yangilangandan soʻng 240 MVt quvvat qoʻshildi. Uch-Qoʻrgʻon GESida modernizatsiya natijasida hozircha 9 MVt qoʻshildi, yakunida esa oʻsish 36 MVtni tashkil etadi. Shuningdek, “Qambar-Ota-2” GESida ikkinchi agregatni ishga tushirish va Ot-Boshi hamda Lebedinovka GESlarini yangilash ishlari olib borilmoqda.

Oʻrta muddatli rejalarga koʻra, 2026-yilda 25 ta kichik GES, jumladan 100 MVt lik Qulonoq GESi va 21 MVt lik Oʻrta-Toʻqay GESi qurilishi kutilmoqda. 2026-yilda umumiy quvvat oʻsishi 286,21 MVt boʻlishi kerak. 2027-yilda esa Papon va Jeruy GESlari kabi yana 14 ta stansiya ishga tushirilishi rejalashtirilgan boʻlib, ular tizimga 172,88 MVt qoʻshadi. 2028-2030 yillarda umumiy quvvati 44,7 MVt boʻlgan qoʻshimcha stansiyalar ishga tushiriladi. Bu qadamlar Qirgʻizistonda barqaror energetika tizimini yaratishga xizmat qiladi.